رابطه‌ی تصویر بدن و شبکه‌های اجتماعی

در عصر دیجیتال امروزی، شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در شکل‌گیری دیدگاه افراد نسبت به خود و دیگران ایفا می‌کنند. با ظهور پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، اسنپ‌چت و تیک‌تاک، همه‌ی ما دائماً با استانداردهای زیبایی غیر واقعی و تصاویر فیلتر شده بمباران می‌شویم که این امر می‌تواند تأثیر مخربی بر تصویر بدن و عزت نفس‌مان داشته باشد. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند برای تصویر بدن خوب و بد باشند، اما مسئله‌ی مهم نحوه‌ی استفاده از این شبکه‌هاست و باید یاد بگیریم که از آن‌ها هدفمند و استراتژیک بهره ببریم. در این مطلب قصد داریم به بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر تصویر بدن، بررسی خطرات بالقوه، تأثیرهای مثبت و ارائه توصیه‌های عملی برای کاهش تأثیر منفی بپردازیم.

تأثیر منفی شبکه‌های اجتماعی بر تصویر بدن

ممکن است شبکه‌های اجتماعی بر تصویر بدن شما تأثیر منفی بگذارند. در عصر دیجیتال، رسانه‌های اجتماعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره افراد تبدیل شده‌اند. با کلیکی ساده، می‌توانیم به دنیایی از تصاویر و ویدیوها دسترسی داشته باشیم که اغلب نسخه‌های ایده‌آلی از زیبایی و کمال را به تصویر می‌کشند. در نتیجه، بسیاری از افراد بدن خود را با بدن اشخاص مشهور و سلبریتی مقایسه می‌کنند که منجر به احساس بی‌کفایتی و اعتماد به نفس پایین می‌شود.

پژوهش‌های مختلفی نشان داده‌اند که استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند «عامل خطر احتمالی برای ایجاد اختلالات خوردن» باشد. در ادامه مواردی که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند بر تصویر بدن شما تأثیر منفی بگذارند را بررسی می‌کنیم:

آزارگری سایبری

مانند سایر اشکال آزارگری، آزارگری سایبری می‌تواند ظاهر فرد را هدف قرار دهد و منجر به کاهش عزت نفس و تصویر بدن نامطلوب شود. اگرچه آزارگری‌ها می‌تواند در خارج از شبکه‌های اجتماعی هم رخ دهند، اما شاید مقابله با آزارگری سایبری کار دشوارتری باشد. به عنوان مثال، ممکن است مزاحم‌ها و آزارگرها به صورت ناشناس عمل کنند و شبکه‌های اجتماعی قربانیان را خیلی راحت‌ در دسترس‌تر این اشخاص قرار دهد.

استانداردهای زیبایی غیرواقعی

فیلترها و ابزارهای ویرایش می‌توانند سرگرم‌کننده باشند، اما شاید فراموش کنید که بسیاری از عکس‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید ویرایش شده‌اند. علاوه بر این، افراد معمولاً جذاب‌ترین، هیجان‌انگیزترین و قشنگ‌ترین عکس‌های خود را به صورت آنلاین منتشر می‌کنند، نه ظاهری روزمره. ممکن است ظاهر معمولی‌تان را با سلفی‌های ویرایش شده و فیلتر شده شخص دیگری مقایسه کنید و در مقایسه با عکس‌های «بی‌عیب و نقص» آن‌ها، نقص‌های خود را بیشتر ببینید. این مسئله شاید این حس را در شما ایجاد کند که به اندازه کافی جذاب یا «کامل» نیستید.

فرهنگ مقایسه در شبکه‌های اجتماعی و این واقعیت که شبکه‌های اجتماعی نمایشگر دقیقی از زندگی روزمره همه نیستند، ممکن است حس ناکافی بودن به شما بدهد. پژوهشی در سال ۲۰۲۱ ارتباطی بین میزان مقایسه ظاهر افراد با دیگران در شبکه‌های اجتماعی و نارضایتی کلی از بدن پیدا کرده بود.

ایده‌آل‌سازی عادات خطرناک

محتوای شبکه‌های اجتماعی می‌تواند گاهی اوقات اعتمادبه‌نفس را بیشتر کاهش دهد. پژوهشی در مورد تیک تاک و فرهنگ رژیم غذایی در سال ۲۰۲۲ نشان داد که محتوای محبوب تیک تاک اغلب عادات غذایی نامنظم را برای بینندگان تبلیغ می‌کند. این محتواها انواع بدن لاغرتر را ایده‌آل‌تر نشان می‌دادند و بر ناامنی‌های بینندگان در مورد بدنشان تأکید می‌کردند.

این تحقیق نشان داد نوجوانان احتمالاً ظرف ۸ دقیقه پس از ایجاد حساب کاربری جدید، محتوای تشویق‌کننده اختلالات خوردن را مشاهده می‌کنند. این محتوا عواقب جدی در دنیای واقعی دارد. مطالعه‌ی دیگری که سال ۲۰۲۴ انجام شده است، روی این امر تأکید داشت که «الهام‌بخشی لاغری» یا «الهام‌بخشی تناسب اندام» احتمالاً باعث ایجاد تصویر بدنی نامناسب و اختلالات خوردن، به ویژه در جوانان مستعد این رفتارها می‌شود.

درک تأثیرهای مثبت شبکه‌های اجتماعی بر تصویر بدن

در عین حال، شبکه‌های اجتماعی جنبه‌های مثبتی هم دارند و می‌توانند با برخی روش‌ها بر تصویر بدن شما تأثیر مثبت بگذارند:

حمایت و جامعه

شبکه‌های اجتماعی می‌توانند راهی عالی برای ارتباط با دیگران و یافتن حمایت باشند. برای مثال، می‌توانید:

• گروه‌های حمایتی آنلاین را پیدا کنید.
• به انجمن‌هایی بپیوندید که تأثیر مثبتی بر زندگی شما دارند.
• تشویق و توصیه دریافت کنید، گاهی اوقات بدون اینکه ناشناس بمانید.
• منابع و خطوط کمک سلامت روان را پیدا کنید.

صرف نظر از اینکه مشکلات‌تان فقط به تصویر بدن مربوط می‌شود یا نه، این جنبه‌های شبکه‌های اجتماعی می‌توانند برای هر کسی که به  مفید باشند.

نمایندگی

شبکه‌های اجتماعی تقریباً به هر کسی اجازه می‌دهند تا محتوا تولید کنند. نیازی نیست برای الگو و مدل بودن در قالب استانداردهای زیبایی خاص قرار بگیرید. این مسئله باعث می‌شود همه بتوانند گروه متنوعی از افراد را با نژاد، توانایی، جنسیت و پیشینه‌های مختلف به صورت آنلاین دنبال کنند. دیدن افرادی که شبیه شما هستند و با بدن‌شان مشکلی ندارند و از آن لذت می‌برند، می‌تواند به شما کمک کند تا حس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید.

مثبت‌نگری نسبت به بدن

مثبت‌نگری نسبت به بدن جنبشی است با این ایده که تمامی بدن‌ها صرف‌نظر از اندازه، رنگ جنسیت و شکل، شایسته‌ی تحسین و احترام‌اند. مثبت‌نگری نسبت به بدن از جنبش پذیرش چاقی ریشه گرفته است. اگرچه جنبش مثبت‌نگری نسبت به بدن قبل از شبکه‌های اجتماعی وجود داشته است، اما شبکه‌های اجتماعی قطعاً این مفهوم را بیش از پیش مورد توجه قرار دادند و معرفی کردند.

پژوهشی در سال ۲۰۲۱ تأثیر رسانه‌های اجتماعی مثبت‌نگر بر تصویر بدن زنان را بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که مشاهده محتوای مثبت‌نگرانه بدن، تصویر بدن بهتری ایجاد می‌کند. تحقیقات بیشتر نشان داد که رسانه‌های اجتماعی با دید مثبت نسبت به بدن می‌توانند تصویر بدن را بهتر کنند.

نکاتی در رابطه با استفاده از شبکه‌های اجتماعی

برای ایجاد رابطه‌ای سالم‌تر با شبکه‌های اجتماعی و همچنین حس و رابطه‌ی بهتر با خودتان می‌توانید نکات زیر را در نظر داشته باشید:

به الگوریتم‌ها بگویید چه چیزی دوست دارید

الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی زمانی برای شما محتوا ارسال می‌کنند که می‌فهمند با یک موضوع خاص رابطه برقرار می‌کنید و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهید. بنابراین سراغ محتوایی بروید که دوستش دارید و نه آن «کلیک بیت»هایی که شما را عصبانی می‌کنند. ممکن است جستجوی محتوای مثبتی که پذیرش بدن و مراقبت از خود را ترویج و تبلیغ می‌کند برای‌تان مفید باشد. جستجو برای این محتوا و و واکنش به آن باعث می‌شود محتوای مشابهی فید شما را پر کند. به همین ترتیب، پنهان کردن یا حذف محتوایی که باعث می‌شود احساس بدی نسبت به بدن و ظاهرتان داشته باشید هم می‌تواند سودمند باشد. فراموش نکنید که کنترل محتوایی که در شبکه‌های احتماعی می‌بینید دست خودتان است، پس اصلاً نترسید و با خیال راحت، تمام کسانی که به شما حس ناکافی بودن می‌دهند را آنفالو کنید.

اصلاً مقایسه نکنید

به یاد داشته باشید که مردم معمولاً چیزهای مثبت و هیجان‌انگیز را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. هرچند شاید خیلی وقت‌ها ناخودآگاه وضعیت روزمره‌ی خودتان را با تصویری ایده‌آل بی‌نقص از زندگی دیگران مقایسه کنید، اما همیشه این را به خاطر داشته باشید که آن تصاویر مسائل و مشکلات زندگی معمولی را جایی خارج از آن قاب قشنگ گذاشته‌اند. وقتی وسوسه می‌شوید که روز کاری معمولی یا سخت‌ خود را با داستان تعطیلات اینستاگرامی دوستان دبیرستانی‌تان مقایسه کنید، به خودتان یادآوری کنید که دارید سیب را با پرتقال مقایسه می‌کنید.

محدود کردن زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی

کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی ممکن است باعث ایجاد تصویر بدن بهتری شود. پژوهشی روی ۲۲۰ دانشجوی بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سال نشان داد که شرکت‌کنندگانی که استفاده از شبکه‌های اجتماعی خود را برای چند هفته نصف کردند، بهبودی در تصویر بدن خود داشتند. اما کم‌کردن زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در حرف راحت است و در عمل می‌تواند عبور از آن کاری دشوار باشد.

می‌توانید با استفاده از راهکارهای زیر، زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی خود را محدود کنید:

• برنامه‌های پرکاربرد شبکه‌های اجتماعی را از روی تلفن خودتان پاک کنید.
• روی زمان استفاده از تلفن کنترل و نظارت داشته باشید.
• تلفن همراه‌تان را با خود به تخت‌خواب نبرید تا شب پیش از خواب و صبح پس از بیدار شدن فوراً سراغ شبکه‌های اجتماعی نروید.
• صدای پیام‌های شبکه‌های اجتماعی را خاموش کنید.
• سراغ فعالیت‌هایی بروید که ساعت استفاده از تلفن را کاهش می‌دهد، مانند دیدن دوستان، ورزش، مطالعه.

پذیرش بی‌طرفی نسبت به بدن

اگر نمی‌توانید ایده‌ی مثبت‌نگری نسبت به بدن را بپذیرید، می‌توانید نسبت به آن بی‌طرف باشید. در حالی که مثبت‌نگری نسبت به بدن شما را تشویق می‌کند که بدن خود را دوست داشته باشید و بدون توجه به ظاهرش، آن را زیبا بدانید، بی‌طرفی نسبت به بدن بر این ایده تمرکز دارد که صرف وجود داشتنش کافی است و نیازی نیست برای باارزش دانستن وجودتان حتماً خودتان را زیبا بدانید. ایده‌ی بی‌طرفی نسبت به بدن حول این باور می‌چرخد که افراد فراتر از بدن‌هایشان هستند و نیازی نیست حتماً آن را زیبا بدانند تا آن را بپذیرند و از آن مراقبت کنند.