علائم کمبود ویتامین B12 چیست؟

شما هم مدام و بی‌دلیل، خسته، ضعیف و بی‌حوصله هستید؟ شاید دلیل این وضعیت غیر قابل توضیح، کمبود ویتامین B12 باشد. ویتامین B12، همان ویتامین مهمی است که باعث ساخت DNA و گلبول‌های قرمز خون می‌شود و سلامت سیستم عصبی بدن ما انسان‌ها به‌صورت مستقیم به آن وابسته است. کمبود یا نقص این ویتامین، مشکلات زیادی به بار خواهد آورد که علاوه بر عملکرد کلی بدن، حتی زیبایی ظاهری را نیز تحت تاثیر می‌گذارد. حالا اگر دقیقا نمی‌دانید که علائم کمبود ویتامین B12 چیست، این کمبود به چه دلایلی رخ می‌دهد و از آن مهم‌تر این‌که برای رفع این مشکل باید چه کارهایی انجام دهید، همراه ما باشید.

ویتامین B12 و نقش آن در بدن

ویتامین B12، یکی از ویتامین‌های ضروری است که بدن ما انسان‌ها، قادر به ساخت آن نیست. بنابراین برای تامین آن، باید از منابع غذایی حیوانی یا مکمل‌های اختصاصی، کمک بگیریم. این ویتامین، حاوی میزان زیادی ماده معدنی کبالت است و به همین خاطر، در برخی منابع به این ویتامین با نام کوبالومین نیز اشاره می‌شود.

ویتامین ب 12 چندین وظیفه مهم در بدن دارد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

ساخت گلبول قرمز خون

گلبول‌های قرمز خون، مهم‌ترین بخش از سیستم بدن انسان‌ها هستند که وظیفه انتقال اکسیژن به اعضای مختلف را برعهده دارند. ویتامین ب 12 همان ویتامین مهمی است که به ساخت و رشد این گلبول‌ها کمک می‌کند. در صورتی که میزان کوبالومین در بدن کم باشد، این سلول‌ها به‌درستی رشد نکرده و به دلیل کمبود این سلول‌ها، میزان اکسیژن‌رسانی به بخش‌های مختلف بدن، کاهش می‌یابد.

ساخت رشته‌های DNA

ژنتیک ما بر اساس DNA تعیین می‌شود. این رشته‌های DNA، مدام تولید شده و بازسازی می‌شوند. ویتامین ب 12 تمام نیازمندی‌ها، مواد مغذی و معدنی و املاح لازم برای انجام صحیح این فرآیند را در اختیار DNA می‌گذارد. در صورت کاهش این ویتامین، این پروسه دچار مشکل شده و پایداری سیستم ژنتیکی ما مختل خواهد شد. در این شرایط، احتمال بروز بیماری‌های مختلف نیز بیشتر می‌شود.

تنظیم عملکرد سیستم عصبی بدن

پالس‌های عصبی از طریق الیاف عصبی یا همان Nerve Fiber حرکت می‌کنند. این الیاف عصبی توسط یک غشا به نان غلاف میلین پوشانده شده است که این غشا با کمک ویتامین ب 12 ساخته می‌شود. نبود یا کمبود این ویتامین، باعث اختلال در این بخش شده و عواقب ناخوشایندی به بار می‌آورد.

تنظیم متابولیسم اسیدهای چرب و آمینواسیدها

تولید انرژی بدن با تنظیم متابولیسم اسیدهای چرب و آمینواسیدها رخ می‌دهد. کاهش این ویتامین، این فرآیند را نیز مختل کرده و به دلیل کاهش سنتز پروتئین، میزان انرژی بدن نیز کمتر می‌شود. استفاده از مکمل انرژی در این شرایط بسیار کمک‌کننده خواهد بود.

تنظیم سیستم جریان خون

جریان گردش خون هم به وجود ویتامین B12 وابسته است. کمبود این ویتامین، فرآیند گردش خون را هم دچار مشکل کرده و باعث ابتلا به بیماری‌های مختلف خواهد شد.

با توجه به این توضیحات، عجیب نیست که بگوییم علائم کمبود ویتامین B12، شامل طیف وسیعی از بیماری‌ها می‌شود. ناگفته نماند که این ویتامین محلول در آب است. پس از مصرف، به مدت 5 روز در کبد ذخیره شده و بعد از آن، میزان اضافه‌ای که بدن به آن نیاز ندارد، همراه با ادرار دفع خواهد شد. حالا اگر دقیقا نمی‌دانید که در صورت عدم وجود میزان کافی از این ویتامین، چه بیماری‌هایی در بدن ایجاد می‌شوند، در بخش بعدی ما را همراهی کنید.

کمبود ویتامین B12 و اثرات آن

برخی از مهم‌ترین بیماری‌های ناشی از کمبود کوبالومین یا همان ب 12، شامل موارد زیر هستند:

خستگی و ضعف

احتمالا یکی از اولین و شایع‌ترین اثرات کمبود این ویتامین، خستگی مداوم باشد. افرادی که میزان ویتامین ب 12 بدن آن‌ها کم است، معمولا در طی روز دچار خستگی، ضعف، بی‌حالی و حتی سردردهای بی‌دلیل می‌شوند. کاهش میزان انرژی، از دیگر علائم کمبود ویتامین B12 به‌شمار می‌آید.

گزگزشدن دست و پا

شما هم تا به حال بدون هیچ دلیل منطقی، احساس گزگزشدن دست و پا را تجربه کرده‌اید؟ یا پاها و دست‌های شما ناگهان و در طی فعالیت روزمره، بی‌حس شده و به‌اصطلاح خواب رفته‌اند؟ این موضوع نیز می‌تواند به دلیل نقص ویتامین B12 رخ دهد. زمانی که اکسیژن‌رسانی به بخش‌های مختلف بدن مثل دست و پا کاهش می‌یابد، این شرایط ایجاد می‌شود.

عدم تعادل در حین راه‌رفتن

احتمالا عجیب به نظر برسد، اما عدم تعادل در حین راه‌رفتن و انجام فعالیت‌های مختلف، یکی از اثرات کاهش و نقص ویتامین B12 است. این مشکل که معمولا برای افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد، به آسیب‌های جسمی متعددی منجر خواهد شد. ضعف در زانوان، تلوتلو خوردن و افزایش برخورد با وسایل مختلف و عدم امکان کنترل بدن پس از برخوردهای ساده و در نتیجه زمین‌خوردن، همه از اثرات نقص این ویتامین خواهند بود.

مشکلات حافظه، فراموشی و حواس پرتی

از آن‌جا که ویتامین B12 به‌صورت مستقیم بر سیستم عصبی اثر می‌گذارد، کاهش این ویتامین می‌تواند مشکلات مختلفی را در این بخش از بدن به‌دنبال داشته باشد. حواس‌پرتی، عدم تمرکز، ناتمام‌ماندن کارها، ذهن مه‌آلود و خسته، همه بخشی از اثرات کاهش این ویتامین هستند. در برخی تحقیقات ثابت شده که افراد سالمند دارای نقص ویتامین B12، بیش از سایر هم سن و سالان خود دچار بیماری‌های مرتبط با حافظه می‌شوند. در برخی موارد نیز فرآیند پیشرفت بیماری‌های ذهنی آن‌ها، بسیار بیشتر است.

تغییرات روحی

جالب است بدانید که حتی شرایط روحی و سطح انرژی بدن نیز با توجه به این ویتامین، تغییر می‌کند. به همین خاطر، تغییرات خلق‌وخو، زودرنجی، ناراحتی، احساس غم و افسردگی بی‌‌دلیل، همه می‌توانند ناشی از نقص ویتامین ب 12 باشند.

التهاب یا زخم روی زبان

با کاهش گلبول‌های قرمز و کاهش اکسیژن‌رسانی به دهان، زبان و لثه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در این شرایط، بروز بیماری‌های مختلف مثل التهاب زبان و لثه، زخم‌های گوناگون در این مناطق یا احساس سوزش و درد، افزایش پیدا می‌کند.

مشکلات بینایی

تاری دید یا حساسیت چشم‌ها به نور، یکی دیگر از اتفاقاتی است که در پی کاهش میزان ویتامین ب 12 در بدن به‌وجود می‌آید. این شرایط نیز به دلیل آسیب به تارهای عصبی رخ می‌دهد و عصب بینایی در این وضعیت دچار مشکل می‌شود. این وضعیت که نوروپاتی بینایی نام دارد، با مصرف منابع غذایی حاوی این ویتامین یا مکمل ویتامین B، در اغلب موارد قابل درمان خواهد بود. هم‌زمان با این علائم جسمی، تغییرات مختلف در ظاهر هم می‌تواند نشانه کمبود این ویتامین باشد. بنابراین اگر شاهد این علائم نیز هستید، احتمالا کمبود ویتامین B12 در بدن شما نیز وجود دارد.

مشکلات پوستی

پوست به دلایل مختلفی مثل افزایش سن، عوامل محیطی و حتی استفاده از وسایل بهداشتی و آرایشی مختلف، دچار تغییر می‌شود. دیگر دلیلی که می‌تواند زیبایی و سلامت پوست را تحت تاثیر بگذارد، نقص ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم است. خشکی پوست، ایجاد یا افزایش جوش و آکنه، بروز لکه‌های تیره روی پوست، همه می‌توانند به دلیل کمبود ویتامین B12 رخ دهند.

رنگ‌پریدگی

در صورتی که به‌تازگی پوست شما زرد و رنگ‌پریده به نظر می‌رسد، حلقه‌های تیره دور چشمان شما پررنگ‌تر شده یا این حلقه‌ها در روزهای اخیر بدون دلیل موجه ظاهر شده‌اند، احتمالا با نقص ویتامین B12 در بدن مواجه شده‌اید. این رنگ‌پریدگی به دلیل کاهش تولید سلول‌های قرمز خون رخ می‌دهد. با کاهش ساخت این سلول‌ها، این علائم ظاهری نیز یکی پس از دیگری نمایان می‌شوند.

علاوه بر این باید بدانید که پف دور چشم نیز به دلیل کاهش برخی ویتامین‌ها ایجاد می‌شود. در مطلب کمبود ویتامین و پف دور چشم، به بررسی کامل این موضوع پرداختیم. بنابراین اگر با این مشکل نیز مواجه هستید، کمبود دیگر ویتامین‌ها را در نیز در نظر بگیرید.

شکنندگی یا تغییر رنگ ناخن‌ها

نقص ویتامین B12، به‌صورت مستقیم بر جذب آهن نیز تاثیر می‌گذارد. یکی از اثرات مستقیم کاهش میزان آهن در بدن، شکنندگی، نازک‌شدن و حتی تغییر رنگ ناخن‌هاست. بنابراین اگر ناخن‌های محکم، کشیده و زیبای شما بدون دلیل بیرونی هم‌چون کاشت و ریمو ناخن یا استفاده از شوینده‌های قوی دچار مشکل شده‌اند، ممکن است با کمبود این ویتامین مواجه شده باشید.

ریزش و نازک‌شدن موها

گردش خون کامل و کافی، همان چیزی است که اکسیژن مورد نیاز را به فولیکول‌های مو می‌رساند. تنها در این شرایط است که فولیکول‌های مو می‌توانند به وظایف خود عمل کرده و موهایی سالم، ضخیم و زیبا، تولید کنند. با کاهش میزان گردش خون و عدم اکسیژن‌رسانی صحیح، موها به‌مرور نازک‌تر می‌شوند. درخشندگی خود را از دست می‌دهند و موها کدر و بدحالت خواهند شد. ریزش شدید موها و توقف رشدشان، از دیگر مشکلات نقص ویتامین ب 12 است.

بروز علائم پیری پوست

کاهش سرعت ساخت سلول‌های جدید، به‌صورت مستقیم با کاهش ویتامین B12 ارتباط دارد. این موضوع می‌تواند باعث خستگی پوست، عمیق‌تر شدن چروک‌ها، افزایش تیرگی‌ها و لکه‌های مختلف شود. از سوی دیگر، ویتامین ب 12 می‌تواند با رادیکال‌های آزاد نیز مقابله کند. با کاهش این ویتامین، این فرآیند نیز تحت تاثیر قرار گرفته و علائم پیری پوست، خیلی بیشتر و شدیدتر، ظاهر می‌شوند.

مصرف برخی مکمل‌های پوستی حاوی ویتامین B12، می‌تواند این شرایط را تغییر دهد. بنابراین اگر به دنبال موهایی درخشان، زیبا و سالم هستید، ناخن‌هایی قوی و زیبا می‌خواهید، از بروز علائم پیری پوست واهمه دارید و می‌خواهید که چشمانی قوی و سالم داشته باشید، باید دلایل اصلی کمبود ویتامین ب 12 را بشناسید. در بخش بعدی، دلایل اصلی کمبود این ویتامین را با هم بررسی خواهیم کرد.

دلایل اصلی کمبود ویتامین ب 12 چیست؟

برخی از مهم‌ترین دلایل و عوامل کاهش ویتامین مهم B12 در بدن، شامل موارد زیر است:

رژیم‌های گیاه‌خواری

همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، بدن قادر به تولید ویتامین B12 نیست. بنابراین باید این ویتامین را از طریق منابع غذایی مختلف به‌دست آورد. از آن‌جا که ویتامین ب 12 تنها در منابع غذایی حیوانی مثل انواع گوشت قرمز و سفید، انواع لبنیات، تخم مرغ، ماهی و… وجود دارد، افراد گیاه‌خوار معمولا با کاهش این ویتامین مواجه می‌شوند.

مصرف مکمل‌های مختلف مثل قرص جوشان مولتی ویتامین حاوی ویتامین B، یکی از راه‌های جبران این رژیم‌ها است.

مصرف داروهای خاص

جالب است بدانید که یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل کاهش ویتامین ضروری و مهم B12 در بدن، مصرف برخی داروها است. متفورمین یا داروهای تجویز شده برای درمان ریفلاکس معده، در جذب این ویتامین اختلال ایجاد می‌کند. بدین شکل، بدن دچار کاهش و کمبود ب 12 خواهد شد.

ابتلا به برخی بیماری‌ها

برخی بیماری‌ها مثل کم‌خونی بدخیم، به دلیل عملکرد نادرست سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد. در این حالت، سیستم عصبی بدن به دستگاه گوارش حمله کرده و اجازه جذب ویتامین ب 12 از منابع غذایی را نمی‌دهد. این بیماری، یکی از مهم‌ترین دلایل کمبود این ویتامین در بدن است.

افزایش سن

افزون بر همه موارد گفته شده، با افزایش سن انسان، میزان ترشح اسیدهای دستگاه گوارش کاهش پیدا می‌کند. در اثر این شرایط، جذب ویتامین‌های مختلف هم‌چون ب 12 نیز کمتر می‌شود. بدین شکل، نقص این ویتامین نیز رخ داده و بدن با مشکلات مختلفی مواجه خواهد شد.

خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان این مشکل وجود دارد. بنابراین اگر با این علائم مواجه هستید، در بخش بعدی ما را همراهی کنید تا با روش‌های درمان نقص این ویتامین آشنا شوید.

روش‌های درمان علائم کمبود ویتامین B12

مهم‌ترین روش‌های درمانی برای تامین ویتامین B12 بدن شامل موارد زیر هستند:

داشتن رژیم غذایی کامل و سالم

با توجه به این‌که عدم مصرف منابع غذایی سرشار از ویتامین B12، یکی از علل اصلی کمبود این ویتامین است، داشتن یک رژیم غذایی کامل و سالم مهم‌ترین روش برای درمان این نقص ویتامین خواهد بود. مصرف روزانه لبنیات، تخم مرغ و رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز، مرغ، ماهی و…، می‌تواند بخش زیادی از این مشکل را حل کند.

مصرف مکمل‌های مختلف

افرادی که به دلایل مختلف نمی‌توانند این ویتامین را از منابع غذایی دریافت کنند، باید مصرف مکمل‌های حاوی ب 12 را آغاز کنند. مصرف ویتامین ب کمپلکس، از روش‌های اصلی برای جبران این نقص ویتامین است. افراد گیاه‌خوار، افراد بالای 75 سال، زنان باردار یا شیرده، پس از تجویز پزشک می‌توانند مصرف این مکمل‌ها را شروع کنند.

تزریق مکمل‌های ویتامین B12

در صورتی که نقص ویتامین B12 به دلیل بیماری‌های خودایمنی، گوارشی و دیگر شرایط مشابه است، تزریق مکمل‌های ویتامین B تجویز می‌شود. جبران نقص ویتامین B12 تنها باید پس از آزمایش و با تشخیص پزشک، انجام شود. معمولا در شرایط حاد، تزریق روزانه یا یک روز در میان به مدت دو هفته یا تا زمان کاهش علائم شدید، ادامه پیدا می‌کند.

قیمت قرص مولتی ویتامین بسته به نوع مولتی ویتامین و همچنین شرکت تولید کننده آن ممکن است متفاوت باشد.

ویتامین B12، ویتامین معجزه‌آسا در سلامت جسم و روح

بدن ما برای انجام وظایف خود به مواد مغذی و ویتامین‌های مختلفی نیاز دارد. یکی از این ویتامین‌ها، ویتامین B12 است. علائم کمبود ویتامین B12 شامل طیف وسیعی از مشکلات جسمی و حتی روحی می‌شود. خوشبختانه با مصرف مکمل‌های مختلف، همه می‌توانند کمبود ویتامین B12 خود را جبران کنند. در صورتی که تا این‌جا همراه ما بودید، الان شما هم علائم کمبود ویتامین ب 12 را می‌دانید و پس از مشورت با پزشک، می‌توانید با استفاده از روش‌های پیشنهادی، مشکل موجود را رفع کنید!