از نظر کارشناسان، مصرف‌کنندگان محصولات زیبایی و سلامت باید بتوانند بین محصولات نوآورانه و تبلیغات اغراق‌آمیز تمایز قائل شوند.
در اواخر دهه ۱۹۹۰ بود که جنیفر آنیستون هنگام فروش شامپو، این جمله معروف را گفت: «حالامی‌خوام بخش علمی‌ش رو بگم… پس حواس‌تون رو جمع کنید». اما اکنون دیگر در فروشگاه‌ها با انواع محصولاتی مواجهیم که روی «بخش علمی» محصول تمرکز ویژه‌ای دارند. این محصولات طیف وسیعی را در بر می‌گیرند که از سرم‌های طبی گرفته تا ماست‌های تقویت‌کننده معده را شامل می‌شود.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که برای اطمینان از آگاهی مصرف‌کنندگان نسبت به محصولات واقعا نوآورانه و تشخیص آن‌ها از محصولاتی که ادعاهای دروغین دارند، به مقررات بیشتری در صنعت زیبایی و تندرستی نیاز است.
تحلیلگران مؤسسه «Kantar» افزایش محبوبیت محصولات زیبایی و تندرستی با پشتوانه علم را به دسترسی بیشتر مردم به اطلاعات مختلف از طریق شبکه‌های اجتماعی نسبت می‌دهند. به گفته این کارشناسان، دسترسی مردم به اطلاعات گوناگون دانش و آگاهی مصرف‌کنندگان از فواید بعضی از مواد و ترکیبات خاص را بیشتر کرده است.
تقاضای بالا برای محصولاتی که پشتوانه علمی دارند
دیون اوفیسر، تحلیلگر گروه «Mintel»، می‌گوید ۶۷درصد از بزرگ‌سالان در انگلیس خواستار آنند که برندهای زیبایی تأییدیه‌های علمی بیشتری ارائه بدهند. علاوه بر این، داده‌های «Mintel» نشان می‌دهد که ۳۶درصد از تمام محصولاتی که طی پنج سال گذشته مدعی داشتن پشتوانه علمی بوده‌اند، در ۱۲ ماه گذشته به بازار عرضه شده‌اند.
انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۳۰، ارزش صنعت سلامت معده و روده به‌تنهایی از ۴۱ میلیارد پوند به ۷۰ میلیارد پوند افزایش یابد که حاکی از تقاضای بالا برای این صنعت است. برای نمونه می‌توان به موفقیت اپلیکیشن‌های تغذیه مانند اپلیکیشن موبایلی «Zoe» اشاره کرد که با مشارکت دکتر تیم اسپکتور، اپیدمیولوژیست و متخصص سلامت معده و روده راه‌اندازی شده است. از زمان راه‌اندازی این اپلیکیشن در سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۳۰ هزار نفر مشترک این اپلیکیشن شده‌اند.
برند مراقبت از پوست «Lyma» محصولات خود را تحت آزمایش‌هایی قرار می‌دهد که زیر نظر پزشکان انجام می‌شوند. این برند در سال گذشته معرفی شد و قبل از اینکه محصولاتش را روانه بازار کند، هزاران نفر در فهرست انتظار آن ثبت‌نام کرده بودند. این برند که با همکاری یک جراح پلاستیک معتبر تأسیس شده، به‌تازگی از دستگاه لیزر خانگی خود رونمایی کرده است. این دستگاه که استانداردهای پزشکی دارد، با قیمت ۴ هزار و ۹۹۵ پوند به بازار عرضه شده است.
دیون اوفیسر، تحلیلگر گروه «Mintel»، می‌گوید ۶۷درصد از بزرگ‌سالان در انگلیس خواستار آنند که برندهای زیبایی تأییدیه‌های علمی بیشتری ارائه بدهند. علاوه بر این، داده‌های «Mintel» نشان می‌دهد که ۳۶درصد از تمام محصولاتی که طی پنج سال گذشته مدعی داشتن پشتوانه علمی بوده‌اند، در ۱۲ ماه گذشته به بازار عرضه شده‌اند.
«این بار فرق می‌کند»، ولی به مقررات مسئولانه‌تری نیاز است
جاناتان جری، متخصص ارتباطات علمی دانشگاه مک‌گیل، بر این باور است که مصرف‌کنندگان تحت‌تأثیر محصولات جدید و پیشرفته قرار می‌گیرند و آن‌ها را مفید تلقی می‌کنند. او می‌گوید: «ممکن است مصرف‌کنندگان محصولی با ترکیبات قدیمی را امتحان کرده و از نتایج آن ناامید شده باشند، اما درست مانند رژیم‌های غذایی، همیشه چیز جدیدی برای امتحان‌کردن وجود دارد که وعده می‌دهد این بار فرق می‌کند و مؤثر خواهد بود.»
لوسی گاف، بنیان‌گذار برند «لیما» که بر پشتوانه علمی محصولات خود تأکید ویژه‌ای دارد، می‌گوید: «بشر از زمان اسطوره‌های یونانی به بعد، شیفته سلامت و عمر طولانی بوده است و نوآوری‌های اخیر فناوری می‌تواند به بهبود عملکرد بدن کمک کند.»
لوسی گاف می‌افزاید: «مشکل اینجا است که بسیاری از شرکت‌ها و برندها بدون پشتوانه علمی واقعی و فقط به‌عنوان یک ترفند بازاریابی، بر موج «سلامتی با فناوری» سوار شده‌اند. و اینجا جایی است که دولت باید عملکرد مسئولانه‌تری داشته باشد و معیارهایی را تعیین کند تا مصرف‌کنندگان بدانند چه چیزی می‌خرند و آن‌ها را قادر سازد تا پشتوانه معتبر علمی را از اغراق‌های تبلیغاتی تشخیص بدهند.»
در انگلیس «دفتر ایمنی و استانداردهای محصول» مسئولیت قوانین و مقررات مربوط به لوازم آرایشی را بر عهده دارد. اجرای این قوانین هم بر عهده «سازمان استانداردهای تجاری» است. با این حال، هیچ استاندارد مشخصی درمورد برخی ادعاها در دست نیست و درمورد محصولاتی که می‌تواند برچسب «با پشتوانه معتبر علمی» را داشته باشند، هیچ قوانینی وجود ندارد.
لوسی گاف با اشاره به بازار کرم‌های ضدآفتاب، این نکته را مطرح می‌کند که در پشت قوطی این کرم‌ها یک «معیار مصرف‌کننده» وجود دارد که میزان کارایی محصول را نشان می‌دهد. اما چنین معیاری برای سایر کرم‌ها و مکمل‌ها وجود ندارد. لوسی گاف می‌گوید: «معیار خریدار نباید این باشد که شرکت چه چیزی به شما می‌گوید، بلکه باید پژوهش‌های داوری‌شده‌ای وجود باشد که ادعای محصول را تأیید کند. مصرف‌کنندگان در این زمینه آموزش ندیده‌اند و برندها از این موضوع سوءاستفاده می‌کنند و این چیزی است که باید متوقف شود.»
دکتر جیمز کینروس، استاد ارشد جراحی روده و جراح مشاور در کالج امپریال لندن، می‌گوید: «اکثر مکمل‌هایی که ادعا می‌کنند برای میکروبیوم روده مفیدند، کارایی ندارند.» دکتر کینروس ادامه می‌دهد: «با این حال، شواهد خوبی برای فواید پروبیوتیک‌ها، پری‌بیوتیک‌ها و سین‌بیوتیک‌ها وجود دارد، اما مشکل اینجا است که دسترسی به این اطلاعات برای تصمیم‌گیری مؤثر، دشوار است.»
«بهره‌کشی علمی» باید متوقف شود
تیموتی کالفیلد، رئیس تحقیقات در زمینه مقررات و سیاست‌گذاری‌های حوزه سلامت در دانشگاه آلبرتا، برای توصیف نحوه استفاده برندها از واژگان مرتبط با حوزه‌های نوظهور علم برای بازاریابی محصولات اثبات‌نشده، از اصطلاح «بهره‌کشی علمی» استفاده می‌کند.
برای نمونه، تیموتی کالفیلد به افزایش علاقه به «سلامت معده و روده» اشاره می‌کند. در حالی که میکروبیوم و سلامت روده حوزه‌ای نوظهور و هیجان‌انگیز است، به گفته او، کاوش درمورد اینکه چه مواد و ترکیباتی برای روده مفید است و چه چیزی مفید نیست، به سال‌ها تحقیق و آزمایش نیاز دارد.
دکتر جیمز کینروس، استاد ارشد جراحی روده و جراح مشاور در کالج امپریال لندن، می‌گوید: «اکثر مکمل‌هایی که ادعا می‌کنند برای میکروبیوم روده مفیدند، کارایی ندارند.» دکتر کینروس ادامه می‌دهد: «با این حال، شواهد خوبی برای فواید پروبیوتیک‌ها، پری‌بیوتیک‌ها و سین‌بیوتیک‌ها وجود دارد، اما مشکل اینجا است که دسترسی به این اطلاعات برای تصمیم‌گیری مؤثر، دشوار است.»
دکتر کینروس می‌گوید: «مشکل واقعی این است که اکثر این محصولات آن کاری را که ما واقعا نیاز داریم، یعنی بهینه‌سازی میکروبیوم به‌منظور حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری، انجام نمی‌دهند.» دکتر کینروس توصیه می‌کند که اگر روزانه ۳۰ گرم بیشتر فیبر مصرف کنیم، می‌تواند بهترین و ساده‌ترین راه برای کمک به میکروبیوم روده باشد.
این پزشک متخصص ادامه می‌دهد: «مصرف‌کنندگان اغلب مجبورند برای خرید این محصولات هزینه زیادی بپردازند، در صورتی که باید نسبت به این محصولات بسیار محتاط بود.»
دکتر کینروس طرف‌دار محصولاتی محصولاتی است که «پشتوانه علمی معتبر و تکرارپذیر داشته باشند، مقرون‌به‌صرفه باشند و در حفظ و استفاده از داده‌های مشتریان، سیاست‌های اخلاقی و شفاف داشته باشند.»
مراقب تبلیغات اغراق‌آمیز باشید
دکتر کالفیلد می‌گوید مصرف‌کنندگان باید نسبت به برندهای زیبایی و سلامت بدبین باشند، حتی اگر اداره این برندها بر عهده متخصصان یا استادان دانشگاه باشد. زیرا «بسیاری از دانشگاهیان تحت فشارند تا کار خودشان را مهم‌تر و برجسته‌تر از حد واقعی نشان بدهند.» او به ژنومیک سلول‌های بنیادی و میکروبیوم اشاره می‌کند و می‌گوید: «این‌ها حوزه‌های علمی هیجان‌انگیزی هستند، ولی به این نکته فکر کنید که کاربردهای بالینی این حوزه‌ها چقدر محدود است.»
کالفیلد می‌گوید با توجه به سروصدای زیادی که پیرامون این ادعاها راه افتاده، تمایزگذاری بین محصولات خوب و بد برای مصرف‌کنندگان دشوارتر شده است و می‌توان در اینترنت چیزهایی پیدا کرد که ادعاهای نادرست را معتبر جلوه می‌دهند. توصیه‌ی او این است که به ادعاهایی که به‌درستی توضیح داده نشده‌اند، به‌خوبی دقت کنیم تا از محصولاتی که مطابق با ادعایشان عمل نمی‌کنند، در امان بمانیم.
