زیبایی کره‌ای که در فرهنگ باستانی کره ریشه دارد، دیگر محدود به مرزهای کره و حتی جمع علاقه‌مندان به مدهای روز نیست. کی‌بیوتی فرهنگی است که از شرق می‌آید و شاید علاقه به آن هنوز به اوج خود نرسیده باشد. در این گزارش کوتاه که هانا سونگ، روزنامه‌نگار کانادایی، برای گلوب‌اندمیل نوشته است، با مختصری از جنبه‌های فرهنگی، تاریخی و حتی سیاسی زیبایی کره‌ای آشنا می‌شویم.
در دهه ۱۹۸۰، زمانی که هنوز نوجوان بودم، در تورنتو زندگی می‌کردیم. آن وقت‌ها، هر بار که برای دیدن خانواده به کره جنوبی می‌رفتیم، مادرم چمدان‌های ما را با سوغاتی پر می‌کرد که شامل بهترین لوازم آرایشی می‌شد که پولش را داشتیم. اکنون باورم نمی‌شود که اوضاع برعکس شده است. این روزها که همه چشم‌ها به صنعت زیبایی کره دوخته شده است، با چمدان خالی به کره سفر می‌کنم و آماده‌ام که چمدانم را با جدیدترین و هیجان‌انگیزترین لوازم آرایشی موجود در بازار پر کنم.
احتمالا شما هم، بدون اینکه نیاز باشد از کانادا به کره سفر کنید، تأثیر کی‌بیوتی را حس کرده‌اید. آیا از محصولی که حاوی بزاق حلزون یا برنج باشد استفاده کرده‌اید؟ ماسک‌های ورقه‌ای چطور؟ آیا برای فرایند مراقبت از پوست‌تان، کارهای بیشتری انجام می‌دهید؟ این‌ها همه در قالب کی‌بیوتی می‌گنجد.
تا همین ده سال پیش، در آمریکای شمالی، اصطلاح کی‌بیوتی به گوش کمتر کسی رسیده بود. ولی امروز، چه اینجا و چه در سرتاسر جهان، صنعت کی‌بیوتی رونق گرفته و در حال شکوفایی است. توجه و علاقه جهانی به کی‌بیوتی به این دلیل نیست که اهالی کشورهای آمریکای شمالی کی‌بیوتی را «کشف» کرده‌اند. صنعت زیبایی کره دهه‌ها است که با استراتژی‌های خاص خودش مانند تأکید بر جدیدبودن و اولین‌بودن در بازار، فعالیت می‌کند و در کشوری که دارای یکی از بالاترین ضریب‌نفوذهای اینترنت در جهان است، شکل گرفته و رشد کرده است. دولت کره جنوبی هم به‌عنوان بخشی از استراتژی قدرت نرم و ایجاد رشد اقتصادی، صنعت سرگرمی این کشور را از طریق مشوق‌های صنعتی و حمایت‌های مالی، با تمام توان تقویت کرده است. یون سوک یول، رئیس‌جمهور کره، در یک سخنرانی خطاب به کنگره آمریکا گفت: «حتی اگر اسم مرا نشنیده باشید، احتمالا نام بی‌تی‌اس و بلک‌پینک به گوش‌تان خورده است.»
حق با رئیس‌جمهور کره جنوبی است و صنعت کی‌بیوتی که شامل توریسم جراحی زیبایی هم می شود، بخشی از استراتژی قدرت نرم این کشور به شمار می‌آید که پیوستگی درونی صنایع فرهنگی یکی از مؤلفه‌های کلیدی آن است. کی‌بیوتی سوار بر موجی از موسیقی و سریال کره‌ای سوار است و نفوذ و تأثیر آن در جهان روزبه‌روز افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، استراتژی رشد کره جنوبی به‌خوبی عمل می‌کند؛ انتظار می‌رود که ارزش بازار صنعت کی‌بیوتی تا سال ۲۰۲۷، به ۱۳٫۹ میلیارد دلار برسد. مراکز تحقیق‌وتوسعه و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی در کره جنوبی قادرند محصولات جدید را بسیار سریع‌تر از کشورهای دیگر روانه بازار کنند، به‌طوری که فاصله معرفی محصول مفهومی جدید تا عرضه آن به بازار گاهی کمتر از شش هفته است. بسیاری از شرکت‌های اروپایی هم برندهای زیبایی کره‌ای را خریداری کرده‌اند. مانند شرکت استه لوده که برند کره‌ای «Dr. Jart+» را در سال ۲۰۱۹ و در معامله‌ای به ارزش ۱٫۱ میلیارد دلار خرید و شرکت یونیلیور که برند «Carver»، عرضه‌کننده کره‌ای محصولات مراقبت از پوست، را در ازای ۲٫۷ میلیارد دلار از آن خود کرد.
کی‌بیوتی سوار بر موجی از موسیقی و سریال کره‌ای سوار است و نفوذ و تأثیر آن در جهان روزبه‌روز افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، استراتژی رشد کره جنوبی به‌خوبی عمل می‌کند؛ انتظار می‌رود که ارزش بازار صنعت کی‌بیوتی تا سال ۲۰۲۷، به ۱۳٫۹ میلیارد دلار برسد
آرایش کره‌ای، آرایش آمریکایی
من در تمام طول عمرم نسبت به کره کنجکاو بوده‌ام و صنعت کی‌بیوتی فرصتی فوق‌العاده برای آشنایی بیشتر و عمیق‌تر من با فرهنگ کره‌ای بوده است. اما این صنعت پرسش‌های بزرگ‌تری را نیز پیرامون سرمایه‌داری، فناوری و میزان انعطاف‌پذیری جامعه‌های انسانی درباره زیبایی مطرح می‌کند. فرهنگ کره‌ای به‌دلیل استانداردهای زیبایی دقیق خود مشهور است. چهره زیبای کره‌ای باید شاداب، جوان، درخشان و طبیعی باشد و البته نباید «طبیعی» را با آرایش کمتر اشتباه گرفت.
گریس لی، آرایشگر کره‌ای-کانادایی، این‌گونه توضیح می‌دهد: «کره‌ای‌ها عاشق پوست سفید و شیری‌اند و دوست دارند ابروها صاف‌تر باشد تا جوان‌تر به نظر برسند. دخترهای کره‌ای دوست دارند رژ گونه را درست زیر چشم‌ها و روی استخوان گونه بگذارند تا سرخی گونه طبیعی‌تر به نظر برسد. اما آمریکایی‌ها و کانادایی‌ها اهل اغراقند و دوست دارند دو طرف صورت‌شان کشیده‌تر باشد تا جذاب‌تر و سرزنده‌تر به نظر برسند.» آرایش چهره هیلی بیبر، کارداشیان‌ها و جنون کانتورینگ در دهه گذشته این نکته را به‌خوبی نشان می‌دهند.
من چهره‌ای کره‌ای دارم ولی اهل کانادا هستم و در همین کشور متولد و بزرگ شده‌ام و راستش در سال‌های اخیر از اینکه چهره‌هایی مثل خودم را در نتفلیکش و یوتیوب بیشتر می‌بینم، هیجان‌زده‌ام. اما با اینکه همواره احساس کرده‌ام بیرون از استانداردهای زیبایی غربی قرار می‌گیرم، به‌تازگی با این واقعیت روبه‌رو شده‌ام که استانداردهای زیبایی کره‌ای هم با من مهربان نیستند؛ من یک مادر ۴۵ ساله معمولی‌ام که فقط دو بار در روز فرصت می‌کنم صورتم را بشویم.
روشن و بدیهی است که هیچ فرهنگ یکپارچه‌ای وجود ندارد، ولی دلم می‌خواهد بگویم از اینکه کره‌ای‌ها را به‌خاطر وسواس نسبت به ظاهرشان انتقاد می‌کنند، احساس نگرانی می‌کنم. بله، کره‌ای‌ها شاید این‌گونه باشند، ولی همه ما در اولویت‌دادن به زیبایی نقش داریم، خواه آن را بپذیریم و به زبان بیاوریم، خواه نه.
مشاهده‌های روزنامه‌نگار آمریکایی در پایتخت کی‌بیوتی
در سال ۲۰۱۴ که الیز هو، روزنامه‌نگار آمریکایی، وارد سئول شد، به‌سرعت متوجه که ظاهرش مورد قضاوتگری قرار می‌گیرد. مثلا اینکه چرا آن همه کک‌ومک دارد؟
الیز هو می‌گوید: «بسیاری از مردم آنجا مبهوت می‌ماندند از اینکه روش‌های زیادی برای ازبین‌بردن کک‌ومک وجود دارد، ولی من از آن‌ها استفاده نکرده‌ام.» در آن دوره که در کره کار و زندگی می‌کرد، الیز هو شروع به تحقیق برای کتابی کرد که بعدا با عنوان «بی‌عیب‌ونقص: نکته‌هایی درباره ظاهر و فرهنگ از قلب کی‌بیوتی» منتشر شد. او در این کتاب به وسواسی پرداخته که هم جنبه شخصی و هم جنبه فرهنگی دارد و هدفش بهبود شخصی در جامعه‌ای فوق‌العاده رقابتی و تصویرمحور است.
هو می‌گوید: «فکر می‌کنم که اگر رابطه‌ای پیچیده، شخصی و گاه متضاد با زیبایی فیزیکی نداشتم، هرگز سراغ نوشتن این کتاب نمی‌رفتم. زیبایی پایه‌واساس تجربه زن مدرن در هر گوشه از جهان است.» الیز هو کتابی درخشان و مبتنی بر تحقیقات عمیق و جامع نوشته است که هنگام خواندن آن تصور می‌کنید دوستی بسیار باهوش در حال مکالمه با شما است. به‌ویژه که این کتاب توضیح می‌دهد که در فرهنگ کره، چرا «استفاده از خدمات آرایش و زیبایی به معنای احترام به خود، مدیریت شخصی و احترام به جامعه دانسته می‌شود.» دوری نویسنده از قضاوتگری غربی راه را برای احترام و کنجکاوی بیشتر باز کرده و لازم نیست همه چیز از دریچه نگاه غربی‌ها توضیح داده شود. الیز هو برای توضیح ریشه‌های ایدئال‌های زیبایی در فرهنگ امروز کره، سراغ بسترهای تاریخی و فرهنگی کره رفته که به سلسله چوسان در پانصد سال پیش می‌رسد و به این ترتیب، در تله قضاوتگری از نگاه غربی نیفتاده است. همین بستر اجتماعی و فرهنگی است که روشن می‌کند چرا در کره، کسانی که به هنجارهای زیبایی توجه نمی‌کنند، هزینه‌های اجتماعی بالایی متحمل می‌شوند. جراحی زیبایی می‌تواند انتظاری عادی از سوی دوستان، خانواده و حتی کارفرمای یک زن باشد. بازار کار بسیار رقابتی است و وجود عکس در رزومه کاری امری عادی محسوب می‌شود. هو در کتابش می‌نویسد: «بدن وسیله‌ای است که با خودتان به محل کار می‌برید تا به دستمزدتان برسید. از این گذشته، خود بدن مانند کارگاهی می‌ماند که ۲۴ ساعت روز و ۷ روز هفته فعال است.»
