لوازم آرایشی و بهداشتیِ مشابه یا جایگزین معمولا شهرت بدی دارند و اغلب آن‌ها را کپی‌های تقلبی، بی‌کیفیت و غیرقانونی محصولات برندهای واقعی و معتبر قلمداد می‌کنند. اما محصولات مشابه همان کالاهای تقلبی نیستند و بین این دو تفاوت بسیار زیادی وجود دارد.
محصول تقلبی کالایی است که می‌خواهد با استفاده غیرقانونی از یک نام تجاری، مصرف‌کننده را فریب بدهد. اما محصول مشابه قرار است جایگزینی تقریبا یکسان برای محصولی رده‌بالا با قیمت پایین‌تر باشد. در این میان، تشخیص محصول مشابه از محصول تقلبی ظرافت‌های خاص خودش را دارد.
درمورد بسیاری از دسته‌بندی‌های کالایی تشخیص جنس مشابه از محصول تقلبی نسبتا آسان است، ولی درمورد برندها و محصولات زیبایی می‌تواند دشوار باشد. به همین دلیل، گروهی از کارشناسان صنعت زیبایی پلتفرمی به نام «دوپ‌شاپ بیوتی» راه انداخته‌اند که قصد دارد با رویکرد علمی و بررسی دقیق فرمولاسیون محصولات زیبایی این مشکل را حل کند.
تاریخچه طولانی محصولات مشابه
به‌نظر می‌رسد که «خرید محصولات مشابه» به موج تازه‌ای در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده باشد؛ هشتگ مربوط به محصولات مشابه در تیک‌تاک نزدیک به ۶ میلیارد بازدید داشته است. اما واقعیت این است که سال‌ها است که محصولات مشابه تحت عنوان‌هایی از قبیل «برند خصوصی» و «برند فروشگاه» وجود داشته‌اند و عرضه می‌شده‌اند.
در آمریکا، بازار خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که با برند خصوصی عرضه می‌شوند در سال ۲۰۲۲ در حدود ۱۱۲ میلیارد دلار درآمد داشته که در مقایسه با سال ۲۰۲۱، نزدیک به ۱۰درصد بیشتر شده است. در مجموع، محصولاتی که با برند خصوصی عرضه می‌شوند ۲۰درصد از بازار خواربارفروشی آمریکا را تشکیل می‌دهند.
عرضه محصول با برند خصوصی یکی از استراتژی‌های موردعلاقه فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای است. نزدیک به ۲۰درصد از درآمد فروشگاه‌های زنجیره‌ای میسیز از طریق ۲۵ برند خصوصی آن حاصل می‌شود. شرکت خرده‌فروشی تارگت بیش از ۴۵ برند خصوصی در دسته‌بندی‌های مختلف، از مد و لباس گرفته تا لوازم خانه و غذا، دارد که مجموع درآمد سالانه ده مورد از آن‌ها به بیش از ۱ میلیارد دلار می‌رسد. همچنین تقریبا کل صنعت ۱۰۰ میلیارد دلاری فست‌فشن بر جایگزین‌های ارزان‌قیمت‌تری از محصولات رده‌بالا استوار است. از آنجایی که خریداران به خرده‌فروشان بزرگ اعتماد دارند، در هنگام خرید این نوع محصولات از خرده‌فروشی‌های معروف اطمینان بیشتری دارند.
امیر اعوان، یکی از بنیان‌گذاران دوپ‌شاپ که چشم‌پزشک است، متوجه شده بود بعضی از شرکت‌های تولید عینکْ لنزهای طبی را سه تا چهار برابر قیمت محصولات مشابه شرکت‌های دیگر به فروش می‌رسانند. اعوان می‌گوید: «آن تجربه اولین برخورد من با محصولات مشابه بود و وقتی این موضوع را با دوستم در میان گذاشتم، او هم درمورد محصولات مشابه در صنعت زیبایی گفت.»
اما فرض کنیم که مصرف‌کننده‌ای بخواهد خرید محصولات مشابه را از فروشگاه‌های معروف و معتبر فراتر ببرد. برای این کار معمولا به کمک نیاز است و گروه بزرگی از وبلاگ‌نویس‌ها و اینفلوئنسرهای تیک‌تاکی خرید محصولات مشابه را به کسب‌وکاری بزرگ تبدیل کرده‌اند.
خریداران لباس‌ها و جواهرات مشابه احتیاج چندانی به کمک اینفلوئنسرها ندارند و به‌راحتی می‌توانند این نوع محصولات را تشخیص بدهند. اما درمورد محصولات زیبایی اوضاع متفاوت است. مواد و ترکیباتی که داخل بسته‌بندی‌های این نوع محصولات وجود دارد بسیار مهم است و لازم است متخصصان واقعی درمورد این ترکیبات نظر بدهند. اپلیکیشن «برندیفای» پلتفرمی برای معرفی محصولات زیبایی جایگزین و مشابه است. سازنده این اپلیکیشن مجموعه‌ای محدود از محصولات مراقبت از پوست را هم که با روش‌های علمی و آزمایشگاهی توسعه داده و تولید کرده، به کاربرانش پیشنهاد می‌دهد. مانند یک سرم ویتامین سی با قیمت ۳۲ دلار که نسخه اصلی آن ۱۸۲ دلار قیمت دارد. اما برای لوازم آرایشی یا محصولات مراقبت از مو، کاربران برندیفای باید به نظرها و پیشنهادهای سایر کاربران بسنده کنند. گذشته از این، برندیفای دسته‌بندی عطر را هم پوشش نمی‌دهد.
«دوپ‌شاپ» یکی دیگر از این نوع اپلیکیشن‌ها است. این اپلیکیشن که در سال ۲۰۲۱ تأسیس شده، محصول خاصی تولید نمی‌کند، ولی گروهی از متخصصات پوست و آرایشگران حرفه‌ای را استخدام کرده تا محصولات مختلف را به‌دقت بررسی و جایگزین‌های معتبر را مشخص کنند.
امیر اعوان، یکی از بنیان‌گذاران دوپ‌شاپ، تجربه جالبی در این زمینه دارد. اعوان که چشم‌پزشک است متوجه شده بود بعضی از شرکت‌های تولید عینکْ لنزهای طبی را سه تا چهار برابر قیمت محصولات مشابه شرکت‌های دیگر به فروش می‌رسانند. اعوان می‌گوید: «آن تجربه اولین برخورد من با محصولات مشابه بود و وقتی این موضوع را با دوستم در میان گذاشتم، او هم درمورد محصولات مشابه در صنعت زیبایی گفت. این‌گونه بود که به فکر افتادیم کسب‌وکاری برای معرفی محصولات مشابه با رویکرد علمی ایجاد کنیم.»
فرصتی مناسب برای کسب‌وکاری جدید
امیر اعوان می‌گوید: «دلیل وجودی اپلیکیشن ما این است که در هیچ فضای دیگری نمی‌توانید محصولات زیبایی جایگزین را پیدا کنید که کیفیت و کارایی آن‌ها از طریق آزمایش تأیید شده باشد. مصرف‌کنندگان امروزی درباره صنعت زیبایی، محصولات مراقبت از پوست و مواد و ترکیبات این نوع محصولات آگاهی بیشتری دارند. اما از آنجایی که محصولات بسیار زیادی در بازار وجود دارد و ترکیبات هر کدام فهرستی طولانی از مواد شیمیایی است، ممکن است انتخاب محصول مناسب در نهایت گیج‌کننده و وقت‌گیر باشد.»
برای نمونه، تیم کارشناسان دوپ‌شاپ تصمیم گرفت برای مرطوب‌کننده بسیار پرطرف‌دار «Crème De La Mer» که قیمتش ۲۰۰ دلار است، محصولی جایگزین پیدا کند و در نهایت به مرطوب‌کننده «Avène» رسید که عملکرد مشابهی دارد و قیمت آن زیر ۲۰ دلار است. معرفی این مرطوب‌کننده در دوپ‌شاپ با موفقیتی فوری همراه بود.
دوپ‌شاپ توانسته است در مدتی کوتاه توجه کاربران زیادی را جلب کند و اکنون مجموع دنبال‌کنندگان آن در یوتیوب، تیک‌تاک، اینستاگرام و فیسبوک به بیش از ۱ میلیون نفر رسیده و محصولات پیشنهادی‌اش بالای ۷۰ میلیون بار دیده می‌شود.
در حال حاضر، دوپ‌شاپ چیزی در حدود سیصد محصول جایگزین در زمینه‌های مراقبت از پوست، لوازم آرایشی و عطر ارائه می‌دهد و به‌تازگی فعالیت در زمینه مراقبت از مو را هم شروع کرده است.
مشتریان بزرگ‌سال ممکن است پول خرید برندهای اصلی را داشته باشند، ولی با تجربه‌ای که این افراد درمورد خرید محصولات زیبایی دارند، می‌دانند که قیمت محصولات زیبایی بیش از اندازه بالا است و می‌توان محصولات ارزان‌تری را پیدا کرد که بدون بسته‌بندی آن‌چنانی و هزینه‌های هنگفت بازاریابی، کارایی مشابهی دارند.
دوپ‌شاپ چه ارزشی برای مصرف‌کنندگان خلق می‌کند؟
با اینکه دوپ‌شاپ کار خودش را به‌تازگی شروع کرده، اما بیش از یک میلیون نفر مشتری دارد و کسب‌وکارش در انگلیس و آمریکا به‌سرعت رو به گسترش است. با این حال، مدیران دوپ‌شاپ قصد دارند در سال ۲۰۲۴ حضور جدی‌تری در بازار آمریکا داشته باشند.
اعوان می‌گوید: «یکی از نکته‌های جالب این است که خرید محصولات مشابه می‌تواند روتین زیبایی مصرف‌کنندگان را تقویت کند. قیمت بالای بعضی از محصولات زیبایی مانع اصلی بسیاری از مصرف‌کنندگان است. ولی اکنون مردم می‌توانند به کمک دوپ‌شاپ محصولات جدیدی را امتحان کنند که با قیمتی پایین، کیفیتی مناسب دارند. وقتی هم که از کیفیت این محصولات مطمئن شدند، برای خرید محصولات بیشتر دوباره به پلتفرم ما مراجعه می‌کنند.»
یکی دیگر از نکته‌هایی که تیم دوپ‌شاپ را شگفت‌زده کرد این بود که محصولات زیبایی جایگزین برای قشر وسیعی از مصرف‌کنندگان جذابیت دارد. اعوان توضیح می‌دهد: «در آغاز کار، تصور می‌کردیم که مشتریان اصلی ما اعضای نسل زد باشند. ولی بعد از دو سال، پی برده‌ایم که افراد ۳۵ تا ۷۰ ساله هم علاقه زیادی به خرید محصولات مشابه دارند.»
مشتریان بزرگ‌سال ممکن است پول خرید برندهای اصلی را داشته باشند، ولی با تجربه‌ای که این افراد درمورد خرید محصولات زیبایی دارند، می‌دانند که قیمت محصولات زیبایی بیش از اندازه بالا است و می‌توان محصولات ارزان‌تری را پیدا کرد که بدون بسته‌بندی آن‌چنانی و هزینه‌های هنگفت بازاریابی، کارایی مشابهی دارند. اعوان می‌گوید: «محصولات جایگزین می‌توانند ارزش زیادی را به صنعت زیبایی اضافه کنند. این محصولات می‌توانند باعث گسترش بیشتر کل بازار شوند، زیرا به مصرف‌کنندگان اجازه می‌دهند به محصولاتی دسترسی داشته باشند که تمایلی به خرید نسخه اصلی‌شان ندارند. گاهی هم بعضی از مصرف‌کنندگان بعد از خریدن و امتحان‌کردن یک محصول مشابه، سراغ محصول اصلی می‌روند.»
